BIBLIA w LITURGII DNI POWSZEDNICH

   Już św. Hieronim (ur. ok. 347 r., zm. 419/420 r.) stwierdził, że „nieznajomość Pisma Świętego to nieznajomość Chrystusa”(Commentariorum in  Isaiam libri, Prol., PL 24,17.). Ten wielki uczony przypominał też, że „nie możemy nigdy sami czytać Pisma Świętego. Spotykamy zbyt wiele zamkniętych drzwi i łatwo błądzimy”(Por. Benedykt XVI, Audiencja generalna (14 listopada 2007), Insegnamenti III, 2(2007)586-591; „L’Osservatore Romano”, wyd. polskie, n.1/2008, 52.).

   
W Konstytucji o liturgii świętej Soboru Watykańskiego II znalazł się postulat czytania podczas obrzędów Mszy Świętej ważniejszych fragmentów Biblii oraz głoszenia homilii. „Aby tym obficiej zastawić wiernym stół słowa Bożego, należy szerzej otworzyć skarbiec biblijny, tak by w określonej liczbie lat odczytać ludowi ważniejsze części Pisma Świętego” (KL nr 51). W następnym numerze Konstytucji zamieszczona została zachęta do głoszenia homilii. „Zaleca się bardzo, by homilia, w której w ciągu roku liturgicznego przedstawia się na podstawie świętego tekstu tajemnice wiary i zasady chrześcijańskiego życia, była częścią sprawowanej liturgii” (KL nr 52).

   Znaczenie homilii podkreślił Benedykt XVI w posynodalnej adhortacji apostolskiej Verbum Domini. O słowie Bożym w życiu i misji Kościoła, promulgowanej 30 września 2010 roku. „Homilia uaktualnia przesłanie Pisma Świętego, ażeby wierni mogli odkryć obecność i skuteczność słowa Bożego w swoim codziennym życiu” (VD nr 59). Ojciec Święty stwierdził, że: „Trzeba unikać homilii ogólnych i abstrakcyjnych, przysłaniających prostotę słowa Bożego”. Papież zachęcił, aby zadawać sobie następujące pytania: „Co mówią czytane teksty? Co mówią mnie samemu? Co mam powiedzieć wspólnocie w odniesieniu do jej konkretnej sytuacji?”. W zakończeniu nr 59 adhortacji apostolskiej Verbum Domini Benedykt XVI wezwał do starannego przygotowywania homilii. „Trzeba ze szczególną dbałością przygotowywać homilię niedzielną i świąteczną; ale nie należy też zapominać o tym, by w ciągu tygodnia podczas Mszy Świętej cum populo, jeżeli to możliwe, przedstawiać krótkie refleksje, dostosowane do sytuacji, aby wierni mogli przyjąć usłyszane słowo i by wydało ono owoce”.

   Ojciec Święty Franciszek w adhortacji apostolskiej Evangelii gaudium. O głoszeniu Ewangelii w dzisiejszym świecie, ogłoszonej 24 listopada 2013 r., stwierdził, że: „Homilia (...) powinna być krótka i powinna unikać sprawiania wrażenia, że jest jakąś konferencją lub lekcją” (nr 138). Nieco dalej papież pisze: „Pragnę z wielką miłością zatrzymać się i zaproponować sposób przygotowania homilii” (nr 145). „Pierwszym krokiem, po zwróceniu się do Ducha Świętego, jest poświęcenie całej uwagi tekstowi biblijnemu, który powinien stanowić podstawę przepowiadania” (nr 146). „Przede wszystkim należy być pewnym, że poprawnie zrozumieliśmy znaczenie słowa, które czytamy (...). rzeczą najważniejszą jest odkrycie głównego przesłania i tego, co tworzy strukturę i jedność tekstu (...). Centralnym przesłaniem jest to, co autor na pierwszym miejscu chciał przekazać, co oznacza nie tylko poznanie idei, ale także efektu, jaki autor chciał wywołać” (nr 147).

   Pomocą w przygotowaniu homilii podczas liturgii dni powszednich służyć miały krótkie komentarze do czytań mszalnych opublikowane w ATK w trzech małych tomach w latach 1989-1991 Biblia w liturgii dni powszednich (R. Bartnicki, Biblia w liturgii dni powszednich. Krótkie komentarze do czytań mszalnych, Tom 1: Okres Adwentu, Bożego Narodzenia, Wielkiego Postu i Wielkanocy, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1989; Tom 2: Okres zwykły Tydzień 1-17, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1990; Tom 3: Okres zwykły Tydzień 18-34, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1991. ). Aby nie były one ani ogólne ani abstrakcyjne, opracowałem je na podstawie trzech dzieł rzetelnie zredagowanych, uwzględniających najnowsze osiągnięcia naukowe, pochodzących z różnych kręgów kulturowych i językowych:

• The Jerome Biblical Commentary, red. R. E. Brown, J. A. Fitzmyer, R. E. Murphy, Englewood Cliffs, N.J. 1968;
• Commento della Bibbia Liturgica, opr. przez biblistów hiszpańskich, red. A. González i in., tł. L. Rolfo, Roma 1982;
• Schott-Messbuch für die Wochentage, opr. przez benedyktynów opactwa w Beuron, t. 1-2, Freiburg 1984. 

   W międzyczasie Hieronimiański komentarz biblijny (The Jerome Biblical Commentary) został opublikowany w jęz. polskim jako: Katolicki komentarz biblijny, red. R. E. Brown, J. A. Fitzmyer, R. E. Murphy, red. wyd. pol. W. Chrostowski, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001.

   Uważam, że po 20 latach Biblia w liturgii dni powszednich jest nadal aktualna i może służyć pomocą kapłanom przygotowującym krótkie homilie oraz wiernym, którzy chcą poznać przesłanie tekstów biblijnych czytanych w liturgii Mszy św. w dni powszednie. 

 Autor
ze wstępu do wydania II poprawionego