Wielu chrześcijan (i teologów!) żywi przekonanie, iż współczesne religijne życie żydowskie, to jest judaizm rabiniczny, stanowi zwyczajne przedłużenie religii Starego Testamentu, różnica zaś między chrześcijanami a wyznawcami judaizmu polega na tym, ze judaizm jest religią Starego Testamentu, do której chrześcijanie dodali Nowy Testament. Kto tak myśli i naucza, nie zrozumie św. Pawła oraz genezy i istoty chrześcijaństwa ani genezy i natury judaizmu rabinicznego, ani wyzwań, jakie relacje chrześcijańsko-żydowskie niosą dzisiaj. Nikt tak dobitnie i wyraźnie jak Paweł nie ukazał nowości i oryginalności chrześcijaństwa względem judaizmu biblijnego oraz różnicy między chrześcijaństwem a judaizmem, który niedługo później okrzepł jako judaizm rabiniczny. Nikt również tak dobitnie i wyraźnie jak on nie dowiódł, że chrześcijaństwo nie jest jedną z odmian judaizmu ani jedną z dróg usprawiedliwienia umożliwionych przez judaizm, lecz – przez przyjęcie Jezusa Chrystusa i wspólnotę z Nim – drogą, na którą powinni wkroczyć nie tylko poganie, ale także wyznawcy judaizmu.

    Od kilkunastu lat coraz lepiej rozumiem wszystko, co przeszedł Paweł, gdy stał się gorliwym wyznawcą Jezusa Chrystusa i głosicielem Ewangelii: dyskusje, polemiki, napięcia, konflikty, lekceważenie, odmowę, sprzeciwy, intrygi, zasadzki, fałszywe oskarżenia, donosy i wszystko inne, prowadzące do pojmania i uwięzienia go w Jerozolimie, do odbywanych nad nim sądów, a wreszcie do przewiezienia do Rzymu i śmierci męczeńskiej. Jego losy odzwierciedlają relacje między Synagogą a Kościołem w najwcześniejszym okresie istnienia Kościoła, który poprzedził zburzenie świątyni jerozolimskiej przez Rzymian i ustanie kultu Starego Testamentu. Świadczą, że potencjał antychrześcijańskiego nastawienia, z jakim zetknął się Apostoł Narodów, był ogromny, a z biegiem czasu przybierało ono również drastyczne formy, które przesądziły, że między chrześcijaństwem a judaizmem powiększała się przepaść istniejąca do dnia dzisiejszego. Konfrontacja, w której przez kilka dziesięcioleci, boleśnie dla chrześcijan, dominowała strona żydowska, później przybrała nowy kształt, by od IV w. skutkować coraz wyraźniejszą, bolesną dla Żydów, dominacją strony chrześcijańskiej.

    Refleksja zawarta w tej książce ukazuje same początki rozchodzenia się dróg Synagogi i Kościoła, które stanowią podwaliny dla późniejszej, jak na ironię zgodnej i – niestety – skutecznej współpracy wyznawców judaizmu i chrześcijan we wzajemnym oddalaniu się od siebie.

    Kiedy kończyłem pracę nad tą książką, zostałem uhonorowany, jako pierwszy Polak, prestiżową Nagrodą Ratzingera. Przyjmując ją 22 listopada 2014 roku w Sali Konsystorialnej watykańskiego Pałacu Apostolskiego, myślałem, że życie i praca naukowo-dydaktyczna, a także wieloletnie zaangażowanie w kontakty katolicko-żydowskie, przysparzające niemało trudności i – nie waham się tego wyznać – cierpienia, zatoczyły wielkie koło. Święty Paweł stał się mi jeszcze bliższy, a wraz z nim papież Benedykt XVI, który ogłaszając Rok Świętego Pawła, powiedział: „Ma on sprzyjać uczeniu się od św. Pawła: uczeniu się wiary, uczeniu się Chrystusa i wreszcie uczeniu się słusznej drogi życia”. Właśnie taki jest również najważniejszy przekaz i cel tej książki.

(fragment Przedmowy)

KS. PROF. WALDEMAR CHROSTOWSKI – jeden z najwybitniejszych polskich biblistów; w latach 2003-2013 przewodniczący Stowarzyszenia Biblistów Polskich; dyrektor Instytutu Nauk Biblijnych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, pierwszy Polak uhonorowany prestiżową Nagroda Ratzingera.

Przedmowa [13]

I. DZIECIŃSTWO I MŁODOŚĆ

     1. Ja jestem Żydem z Tarsu (Dz 21,39) [19]

     2. Potomek Abrahama, z plemienia Beniamina (Rz 11,1) [22]

     3. U stóp Gamaliela (Dz 22,3) [26]

     4. Jestem faryzeuszem, bracia (Dz23,6) [29]

     5. Szaweł zaś zgadzał się na zabicie Szczepana (Dz 8,1) [34]

II. PRZEMIANA POD DAMASZKIEM I NOWA TOŻSAMOŚĆ

     1. Szawle, Szawle, dlaczego Mnie prześladujesz? (Dz 9,4) [41]

     2. Temu widzeniu z nieba nie mogłem się sprzeciwić (Dz 26,19) [44]

     3. Wstań, idź do Damaszku (Dz 22,10) [49]

     4. Natychmiast jakby łuski spadły z jego oczu (Dz 9,18) [52]

     5. Jakiś czas spędził z uczniami w Damaszku (Dz 9,20) [55]

     6. Skierowałem się do Arabii, a później znowu wróciłem do Damaszku (Ga 1,17) [60]

     7. Próbował przyłączyć się do uczniów (Dz 9,26) [63]

     8. Przebywał z uczniami w Jerozolimie (Dz 9,28) [68]

     9. Idź, oto Ja cię posyłam daleko do pogan! (Dz 22,21) [71]

     10. Kościół odzyskał pokój w całej Judei, Galilei i Samarii (Dz 9,31) [75]

     11. Ci, którzy rozproszyli się z powodu prześladowania, dotarli do Antiochii (Dz 11,19) [77]

     12. Barnaba udał się do Tarsu, aby odszukać Szawła (Dz 11,24) [81]

     13. W Antiochii po raz pierwszy nazwano uczniów chrześcijanami (Dz 11,26) [83]

     14. Uczniowie pospieszyli z pomocą braciom w Judei (Dz 11,29) [86]

III. PIERWSZA WYPRAWA MISYJNA

     1. Wyznaczcie mi Barnabę i Szawła (Dz 13,2) [91]

     2. Odpłynęli na Cypr i przybyli do Salaminy; przeszli przez całą wyspę aż do Pafos (Dz 13,4.6) [94]

     3. Szaweł, który również zwie się Paweł (Dz 13,9) [100]

     4. Przybyli do Perge (Dz 13,13) [102]

     5. Dotarli do Antiochii Pizydyjskiej (Dz 13,14) [106]

     6. Słuchajcie, Izraelici, i wy, którzy boicie się Boga (Dz 13,16) [109]

     7. Przybyli do Ikonium (Dz 13,51) [119]

     8. Zbiegli do miast Likaonii (Dz 14,6) [124]

     9. Nazajutrz odszedł z Barnabą do Derbe, a potem wrócili do Listry, Ikonium i Antiochii [Pizydyjskiej] (Dz 14,20-21) [128]

     10. Opowiedzieli, czego Bóg przez nich dokonał (Dz 14,27) [130]

IV. KONFLIKT W KOŚCIELE ANTIOCHEŃSKIM I SOBÓR JEROZOLIMSKI

     1. Jeżeli nie poddacie się obrzezaniu, nie możecie być zbawieni (Dz 15,1) [135]

     2. Kiedy przybyli do Jeruzalem, zostali przyjęci przez Kościół (Dz 15,6) . [139]

     3. Zebrali się zatem apostołowie i starsi (Dz 15,6) [143]

     4. Bóg wejrzał, by wziąć spośród narodów lud dla Imienia swego (Dz 15,14) [147]

     5. Apostołowie i starsi bracia pozdrowienie braciom pochodzącym z pogan (Dz 15,23) [153]

     6. Gdy Kefas przybył do Antiochii, otwarcie mu się sprzeciwiłem (Ga 2,11) [158]

V. DRUGA WYPRAWA MISYJNA

     1. Wróćmy i zobaczmy, jak się mają bracia (Dz 15,36) [163]

     2. Był tam pewien uczeń imieniem Tymoteusz (Dz 16,2) [166]

     3. Przeszli przez Frygię i kraj galacki (Dz 16,6) [170]

     4. Przepraw się do Macedonii i przyjdź nam z pomocą (Dz 16,9) [176]

     5. W Filippi spędziliśmy jakiś czas (Dz 16,12) [180]

     6. Słuchała też pewna kobieta imieniem Lidia, pochodząca z Tiatyry (Dz 16,14) [183]

     7. Ci ludzie są sługami Boga Najwyższego (Dz 16,17) [186]

     8. Idąc przez Amfipolis i Apollonię, przybyli do Tesaloniki (Dz 17,1) [194]

     9. Mesjasz miał cierpieć i powstać z martwych (Dz 17,3) [197]

     10. Bracia natychmiast, w nocy, wysłali Pawła i Sylasa do Berei (Dz 17,10) [204]

     11. Odprowadzający towarzyszyli Pawłowi aż do Aten (Dz 17,15) [208]

     12. Mężowie Ateńczycy, widzę, że pod każdym względem jesteście wielce pobożni (Dz 17,22) [214]

     13. Po tym wszystkim opuścił Ateny i udał się do Koryntu (Dz 18,1) [220]

     14. Paweł, Sylwan i Tymoteusz do Kościoła Tesaloniczan (1 Tes 1,1) [225]

     PIERWSZY LIST DO TESALONICZAN

     15. Nie lękaj się, lecz nauczaj i nie milcz, bo Ja jestem z tobą (Dz 18,9-10) [230]

     16. Bracia, zawsze winniśmy Bogu za was dziękować (2 Tes 1,3) [235]

     DRUGI LIST DO TESALONICZAN

     17. W Kenchrach ostrzygł głowę, bo złożył taki ślub (Dz 18,18) [238]

VI. TRZECIA WYPRAWA MISYJNA

     1. Paweł obchodził kolejno krainę galacką oraz Frygię, umacniając wszystkich uczniów (Dz 18,23) [243]

     2. Pewien Żyd imieniem Apollos przybył do Efezu (Dz 18,24) [246]

     3. Paweł po przejściu krain w głębi lądu dotarł do Efezu (Dz 19,1) [249]

     4. Niektórzy zaczęli przed całym zgromadzeniem złorzeczyć przeciw tej Drodze (Dz 19,9) [253]

     5. Do wolności wyzwolił nas Chrystus (Ga 5,1) [257]

     LIST DO GALATÓW

     6. Jezusa znam i Paweł jest mi znany, a wy kim jesteście? (Dz 19,15) [267]

     7. My głosimy Chrystusa ukrzyżowanego (1 Kor 1,23) [271]

     PIERWSZY LIST DO KORYNTIAN

     8. Miasto Efez oddaje cześć wielkiej Artemidzie i posągowi, który spadł z nieba (Dz 19,35) [294]

     9. Ile tylko obietnic Bożych, wszystkie w Jezusie Chrystusie są „tak” (2 Kor 1,19) [300]

     DRUGI LIST DO KORYNTIAN

     10. Pokrzepiał ich szczodrze słowem, a potem przybył do Grecji (Dz 20,2) [305]

     11. Czyż Bóg odrzucił lud swój? Żadną miarą! (Rz 11,1) [308]

     LIST DO RZYMIAN

     12. Paweł postanowił wracać przez Macedonię (Dz 20,3) [316]

     13. W pierwszym dniu tygodnia zebraliśmy się na łamanie chleba (Dz 20,7) [318]

     14. Wysławszy z Miletu wiadomość do Efezu, zaprosił do siebie starszych Kościoła (Dz 20,17) [322]

     15. Przybyliśmy do Tyru, gdzie statek zostawiał swój towar (Dz 21,3) [329]

     16. Dotarliśmy z Tyru do Ptolemaidy i pozostaliśmy jeden dzień, a potem przybyliśmy do Cezarei (Dz 21,7-8) [333]

     17. Przecież ja jestem gotów umrzeć dla imienia Pana Jezusa (Dz 21,13) [337]

VII. ARESZTOWANIE PAWŁA W JEROZOLIMIE

     1. Paweł udał się razem z nami do Jakuba (Dz 21,18) [341]

     2. Zobaczyli go na terenie świątyni Żydzi z Azji (Dz 21,27) [348]

     3. Kiedy całkowicie się uciszyli, przemówił do nich w języku Hebrajczyków (Dz 21,40) [352]

     4. Usunąć takiego z powierzchni ziemi! Nie godzi się, by taki żył! (Dz 22,22) [360]

     5. Patrząc śmiało, Paweł przemówił do Sanhedrynu (Dz 23,1) [363]

     6. Odwagi! Jak bowiem świadczyłeś o Mnie w Jerozolimie, tak trzeba, abyś i w Rzymie zaświadczył (Dz 23,11) [372]

VIII. PAWEŁ JAKO WIĘZIEŃ W CEZAREI NADMORSKIEJ

     1. Przybyli do Cezarei, wręczyli list namiestnikowi i przekazali mu Pawła (Dz 23,33) [381]

     2. Przybył arcykapłan Ananiasz razem z kilkoma starszymi i retorem, niejakim Tertullosem (Dz 24,1) [383]

     3. Zgodnie z tą drogą, nazywaną przez nich sektą, oddaję cześć Bogu moich ojców (Dz 24,14) [388]

     4. Przybył Feliks z Druzyllą, swoją żoną, która była Żydówką (Dz 24,24) [393]

     5. Wszystko mogę w Tym, który mnie umacnia (Flp 4,13) [398]

     LIST DO FILIPIAN

     6. Proszę cię za moim dzieckiem – za tym, którego zrodziłem w kajdanach (Flm 10) [401]

     LIST DO FILEMONA

     7. Pamiętajcie o moich kajdanach (Kol 4,8) [402]

     LIST DO KOLOSAN

     8. Łaską bowiem jesteście zbawieni przez wiarę (Ef 2,8) [406]

     LIST DO EFEZJAN

     9. Odwołałeś się do Cezara, do Cezara się udasz (Dz 25,12) [411]

     10. Agryppa rzekł do Festusa: „Chciałbym i ja posłuchać tego człowieka” (Dz 25,22) [415]

     11. Paweł, wyciągnąwszy rękę, rozpoczął obronę (Dz 26,1) [418]

     12. Objawiłem się tobie, aby cię wybrać na sługę i świadka tego, co już ujrzałeś, i tego, co ci jeszcze zostanie ukazane (Dz 26,16) [422]

IX. W DRODZE DO RZYMU

     1. Weszliśmy na statek adramyteński, mający płynąć do portów wzdłuż Azji, i odpłynęliśmy (Dz 27,2) [429]

     2. Setnik znalazł statek aleksandryjski, który płynął do Italii, i umieścił nas na nim (Dz 27,6) [433]

     3. Setnik ufał bardziej sternikowi i właścicielowi statku niż słowom Pawła (Dz 27,11) [436]

     4. Nie lękaj się, Pawle, ty musisz stanąć przed Cezarem (Dz 27,24) [439]

     5. Po ocaleniu dowiedzieliśmy się, że wyspa nazywa się Malta (Dz 28,1) [443]

     6. Gdy dopłynęliśmy do Syrakuz, zatrzymaliśmy się na trzy dni (Dz 28,12) [448]

     7. Płynąc wzdłuż wybrzeża, dotarliśmy do Regium, a w dwa dni do Puteoli (Dz 28,13) [449]

     8. Bracia wyszli nam naprzeciw aż do Forum Appiusza i Trzech Gospód (Dz 28,15) [451]

X. PAWEŁ W RZYMIE

     1. Gdy weszliśmy do Rzymu, pozwolono Pawłowi zamieszkać osobno (Dz 28,16) [455]

     2. Dla nadziei Izraela dźwigam te kajdany (Dz 28,20) [457]

     3. Paweł wykładał im, dając świadectwo o Królestwie Bożym (Dz 28,23) . [461]

     4. Przez dwa pełne lata Paweł pozostał w wynajętym przez siebie mieszkaniu (Dz 28,30) [466]

     5. Wybiorę się do Hiszpanii i was odwiedzę (Rz 15,28) [470]

     6. Biskup powinien być, jako włodarz Boży, człowiekiem nienagannym (Tt 1,5) [472]

     LIST DO TYTUSA

     7. Nic nie przynieśliśmy na ten świat, nic też nie możemy wynieść (1 Tm 6,7) [474]

     PIERWSZY LIST DO TYMOTEUSZA

     8. Krew moja już ma być wylana na ofiarę, a chwila mojej rozłąki nadeszła (2 Tm 4,6) [475]

     DRUGI LIST DO TYMOTEUSZA

     9. W tych ostatecznych dniach przemówił do nas przez Syna (Hbr 1,2) [478]

     10. I w życiu więc, i w śmierci należymy do Pana (Rz 14,8) [481]

Wybrana bibliografia [489]

Mapy [491]

FENIKS 2016

WYRÓŻNIENIE STOWARZYSZENIA WYDAWCÓW KATOLICKICH
w kategorii ESEISTYKA